Program Aktywności Lokalnej

na lata 2010/2013

1. podstawa prawna

§ 1

W celu realizacji działań na rzecz aktywizacji społecznej i rozwiązywania problemów społeczności lokalnej oraz w celu zapewnienia współpracy i koordynacji działań instytucji i organizacji istotnych dla zaspokajania potrzeb członków społeczności lokalnej Gminy Cekcyn, Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Cekcynie postanawia zainicjować partnerstwo lokalne, w celu realizacji Programu Aktywności Lokalnej, zwanego dalej „programem”.

§ 2

Program skierowany jest do osób w ramach konkretnego środowiska lub członków danej społeczności. Oznacza to, że w ramach programu można prowadzić działania aktywizacyjne adresowane do osób mieszkających na pewnej przestrzeni, obejmującej obszar Gminy Cekcyn: osiedla, sołectwa, wsi. Może to być środowisko grupy zawodowej lub społecznej, mieszkańców wsi czy nawet kilku rodzin mieszkających w okolicy.

§ 3

Program Aktywności Lokalnej dla Gminy Cekcyn na lata 2010 - 2013, stanowiący lokalny program pomocy społecznej w rozumieniu przepisów o pomocy społecznej jest wymaganym dokumentem do realizacji projektów systemowych dla ośrodków pomocy społecznej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki Priorytetu VII. Promocja integracji społecznej Działania 7.1 Rozwój i upowszechnianie aktywnej integracji Poddziałanie 7.1.1 Rozwój i upowszechnianie aktywnej integracji poprzez ośrodki pomocy społecznej. Podstawą prawną programu jest art. 110 ust. 10 lub art. 112 ust. 12 ustawy o pomocy społecznej, zgodnie z którym rada gminy lub rada powiatu, biorąc pod uwagę potrzeby w zakresie pomocy społecznej, opracowuje i kieruje do wdrożenia lokalne programy pomocy społecznej. Podstawą prawną może być również art. 41 ust. 2 ustawy z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi, który przewiduje, że gmina przyjmuje gminny program profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych.

§ 4

Przyjęte w Programie Aktywności Lokalnej koncepcje są zgodne z założeniami nadrzędnych dokumentów, które kreują politykę społeczną Unii Europejskiej i politykę społeczną na poziomie krajowym, regionalnym i lokalnym, tj.:
1/ Strategią Lizbońską,
2/ Narodową Strategią Spójności na lata 2007 – 2013,
3/ Strategią Rozwoju Kraju 2007 – 2015,
4/ Programem Operacyjnym Kapitał Ludzki na lata 2007 - 2013,
5/ Szczegółowym Opisem Priorytetów Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki,
6/ Narodowymi Strategicznymi Ramami Odniesienia na lata 2007 – 2013, wytycznymi w zakresie kwalifikowania wydatków w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki,
7/ Zasadami przygotowania, realizacji i rozliczania projektów systemowych Ośrodków Pomocy Społecznej, Powiatowych Centrów Pomocy Rodzinie oraz Regionalnego Ośrodka Polityki Społecznej w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki 2007-2013,
8/ Zasadami finansowania Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki,
9/ Ustawą z dnia 12 marca 2004 o pomocy społecznej ( tekst jednolity Dz. U. z 2008 r. nr 115, poz.728 z późn.zm. )
10/ Strategią Rozwiązywania Problemów Społecznych Gminy Cekcyn na lata 2008 – 2015.

§ 5

W dokumentach wskazanych w § 4 zakłada się realizację działań służących rozwojowi społeczno-gospodarczemu, a co za tym idzie podniesienie poziomu i jakości życia obywateli. Ważnym elementem w tym zakresie jest budowanie zintegrowanych społeczności, w których każda osoba i rodzina będzie mogła realizować swoje plany i aspiracje życiowe, a w trudnych sytuacjach uzyskiwać niezbędną pomoc i wsparcie ze strony wspólnoty oraz instytucji i organizacji działających w ramach i na rzecz społeczności.

§ 6

Kluczowym wyzwaniem jest przeciwdziałanie zjawisku wykluczenia społecznego (wyłączenia z życia społecznego) poszczególnych osób i grup społecznych. Jest to zjawisko szczególnie niepokojące, ponieważ ze względu na sytuację społeczno-ekonomiczną zagraża wielu osobom i grupom, w tym m.in.: osobom długotrwale bezrobotnym, niepełnosprawnym, rodzinom niezaradnym życiowo, rodzinom dysfunkcyjnym, matkom samotnie wychowującym dzieci, osobom bezdomnym, uzależnionym, opuszczającym zakłady karne i placówki penitencjarne, dzieciom i młodzieży ze środowisk zaniedbanych wychowawczo, dzieciom i młodzieży wychowujących się w zastępczych formach opieki, przedstawicielom mniejszości narodowej i etnicznej.

§ 7

Priorytetowe działania przeciwdziałające wykluczeniu społecznemu zgodnie z dokumentami wymienionymi w § 4 powinny być ukierunkowane na:
1/ ograniczenie obszarów skrajnego ubóstwa,
2/ rozbudowanie świadczeń wspierających aktywność,
3/ promocję działań prospołecznych,
4/ wspieranie różnych form aktywizacji zawodowej, edukacyjnej, zdrowotnej i społecznej
mieszkańców gminy, w szczególności świadczeniobiorców pomocy społecznej
5/ wspieranie lokalnych inicjatyw obywatelskich,
6/ upowszechnianie kształcenia ustawicznego,
7/ zwiększenie aktywności lokalnych instytucji i organizacji oraz podejmowanie przez nie
współpracy na rzecz rozwiązywania lokalnych problemów,
8/ wspieranie rozwoju podmiotów gospodarki społecznej.

§ 8

Program Aktywności Lokalnej jest zgodny z podstawowymi zasadami życia społecznego, a w szczególności z zasadą pomocniczości, partycypacji społecznej i współodpowiedzialności. Nakłada nacisk na aspekt samopomocy, którego idea polega na wyzwoleniu i wykorzystywaniu wewnętrznych zasobów oraz kompetencji osób, grup oraz społeczności lokalnych. Natomiast zadaniem sił zewnętrznych (władz samorządowych) jest wspieranie i wzmacnianie tego potencjału oraz tworzenie warunków sprzyjających rozwojowi.

§ 9

Przy realizacji programu do wykorzystania i współpracy, w zależności od potrzeb będą zasoby:
1) Lokalowe: siedziba Urzędu Gminy w Cekcynie, Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej
2) Kadrowe: pracownicy socjalni Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Cekcynie; specjaliści w zależności od potrzeb, w tym: psycholog, terapeuta ds. uzależnień i przemocy, pedagog, doradca zawodowy, prawnik; policjanci, kuratorzy; sołtysi;

§ 10

Realizacja Programu Aktywności Lokalnej odbywać się będzie przy współudziale : Urzędu Gminy w Cekcynie; Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Cekcynie; szkół gminnych, Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie w Tucholi; Powiatowego Urzędu Pracy w Tucholi; organizacji pozarządowych; policji i przedsiębiorców oraz innych podmiotów.

2. Zasady realizacji Programu Aktywności Lokalnej

§ 11

Podstawę do podejmowania działań na rzecz rozwoju i upowszechniania aktywnej integracji stanowią projekty systemowe, których zasady określają Wytyczne Ministerstwa Rozwoju Regionalnego „Zasady przygotowania, realizacji i rozliczania projektów systemowych Ośrodków Pomocy Społecznej, Powiatowych Centrów Pomocy Rodzinie oraz Regionalnego Ośrodka Polityki Społecznej w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki 2007 - 2013”.

§ 12

Program Aktywności Lokalnej w projektach systemowych realizowany jest za pomocą następujących metod:
1/ środowiskowej pracy socjalnej,
2/ instrumentów aktywnej integracji,
3/ prac społecznie-użytecznych,
4/ działań o charakterze środowiskowym.

§ 13

Środowiskowa praca socjalna jest działaniem realizowanym przez pracownika socjalnego lub inną osobę, mającym na celu pomoc osobom i rodzinom w środowisku we wzmacnianiu lub odzyskiwaniu zdolności do funkcjonowania w społeczeństwie poprzez pełnienie odpowiednich ról społecznych oraz tworzenie warunków sprzyjających temu celowi.

§ 14

Instrumenty aktywnej integracji to zespół instrumentów o charakterze aktywizacyjnym, mających doprowadzić do przywrócenia osób wykluczonych na rynek pracy oraz do ich integracji ze społeczeństwem, poprzez przywrócenie im zdolności lub możliwości zatrudnienia, uzyskanie wsparcia dochodowego oraz wyeliminowanie przeszkód napotykanych przez osoby i rodziny w procesie dostępu do praw i usług społecznych, a przez to wspierających ich powrót do zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej. Instrumenty aktywnej integracji podzielone są na cztery grupy:
1/ instrumenty aktywizacji zawodowej,
2/ instrumenty aktywizacji edukacyjnej,
3/ instrumenty aktywizacji zdrowotnej,
4/ instrumenty aktywizacji społecznej.

§ 15

W przypadku realizacji Programu Aktywności Lokalnej w ramach projektu, obowiązkowe jest zastosowanie, co najmniej trzech instrumentów aktywnej integracji wymienionych w § 14.
W przypadku skierowania do Klubu Integracji Społecznej może to być wyłącznie jeden instrument.

§ 16

Prace społecznie użyteczne oznaczają prace wykonywane przez bezrobotnych bez prawa do zasiłku na skutek skierowania przez wójta, organizowane przez gminę w jednostkach organizacyjnych pomocy społecznej, organizacjach lub instytucjach statutowo zajmujących się pomocą charytatywną lub na rzecz społeczności lokalnej, zgodnie z przepisami o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy.

§ 17

Działania o charakterze środowiskowym to inicjatywy integracyjne obejmujące:
1/ przygotowanie i wsparcie działań indywidualnych oraz programów środowiskowych, np.
spotkania z grupami docelowymi,
2/ edukację społeczną i obywatelską, w tym organizowanie spotkań, konsultacji, działań
edukacyjnych i debat społecznych dla mieszkańców;
3/ organizowanie i inspirowanie udziału mieszkańców w imprezach i spotkaniach w szczególności o charakterze integracyjnym, edukacyjnym, kulturalnym, sportowym,
ekologicznym czy turystycznym;
4/ inne instrumenty, działania o charakterze integracyjnym, wynikające np. z ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi i narkomanii.

3. Opis sytuacji problemowej
W 2009 roku z pomocy Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Cekcynie ogółem skorzystało 280 rodzin, tj. 1 094 osób, prawie co 6 mieszkaniec jest zagrożony wykluczeniem społecznym (stan na XII 2009 r. sprawozdanie MPiPS-03). Lista rankingowa powodów przyznania pomocy to: bezrobocie, ubóstwo, niepełnosprawność, długotrwała lub ciężka choroba, potrzeba ochrony macierzyństwa, bezradność w sprawach opiekuńczo-wychowawczych i prowadzeniu gospodarstwa domowego, alkoholizm, przemoc w rodzinie, trudności w przystosowaniu do życia po zwolnieniu z zakładu karnego. Znając skalę problemów społecznych, kolejność ich rozwiązywania (Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Gminy Cekcyn na lata 2008-2015), doświadczenie i bazę techniczną chcemy odpowiedzieć na autentyczną potrzebę lokalną mieszkańców gminy Cekcyn - zamienić bierne bezrobocie, uzależnienie od świadczeń Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Cekcynie na aktywną postawę i samoinicjatywę. Bezrobocie to jeden z głównych problemów świadczeniobiorców Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Cekcynie. Osoby bezrobotne charakteryzują się często niskimi kwalifikacjami zawodowymi, brakiem umiejętności poruszania się po rynku pracy, długimi okresami bierności zawodowej i przez to brakiem doświadczenia zawodowego. Grupę tę stanowią najczęściej długotrwali świadczeniobiorcy pomocy społecznej. Brak pracy, zła sytuacja finansowa rodzin powoduje zły stan emocjonalny osób, nieprawidłowe relacje pomiędzy członkami rodziny. Długotrwałe bezrobocie odnosi nie tylko negatywne skutki ekonomiczne, ale także społeczne. Bezrobotni mający na utrzymaniu rodzinę, straciwszy silną wolę w poszukiwaniu zatrudnienia, stają się często zalążkiem rodziny dysfunkcyjnej. Sytuacje dysfunkcji w rodzinie wywołują także zaburzenia w aspekcie postaw rodzicielskich. Dzieci takich rodzin bywają agresywne, pojawiają się problemy w szkole, dzieci są napiętnowane, wyśmiewane z powodu ubóstwa, złej sytuacji materialnej rodziny, itd. Zdarza się, że sytuacje takie są problemem wielopokoleniowym. Szczególnymi barierami, na które narażony jest młody człowiek zagrożony wykluczeniem społecznym są: niewydolna wychowawczo rodzina, alkoholizm, brak możliwości finansowych na edukację, a co za tym idzie znalezienie zatrudnienia, negatywne postrzeganie danej osoby przez środowisko zewnętrzne (w tym szkolne), brak umiejętności pozytywnego funkcjonowania w grupie społecznej, brak świadomości własnego potencjału osobistego i bezpośrednie zagrożenie uzależnieniami.
Biorąc pod uwagę powyższe dane i informacje poprzez Program Aktywności Lokalnej będą sukcesywnie podejmowane działania zmierzające do optymalnego zminimalizowania problemów społecznych mieszkańców Gminy Cekcyn. 4.Cele.

§ 18

Głównym celem Programu Aktywności Lokalnej jest zwiększenie aktywnych form integracji społecznej wśród mieszkańców Gminy Cekcyn, w szczególności grup marginalizowanych, osób zagrożonych wykluczeniem społecznym, w każdej sferze życia społecznego.

§ 19

Do celów szczególnych Programu Aktywności Lokalnej należą :
1/ zwiększenie motywacji do przyjęcia aktywnej postawy poprzez uświadomienie o samostanowieniu w decyzjach życiowych, otwarcie na "nowy" sposób myślenia,
2/ zwiększenie mobilności zawodowej poprzez nabycie nowych umiejętności, podwyższenie
kwalifikacji zgodnych z zapotrzebowaniem lokalnego rynku pracy,
3/ rozwój samorealizacji społecznej,
4/ zintegrowanie mieszkańców poprzez udział we wspólnych zajęciach aktywizujących,
kulturalnych, społecznych, itd.,
5/ zminimalizowanie dysfunkcji w rodzinie poprzez prawidłowe funkcjonowanie oraz poprawę relacji członków rodziny,
6/ poprawa jakości życia poprzez zaspokojenie potrzeb społecznych,
7/ nabycie wiedzy w zakresie stosowania używek i środków psychoaktywnych oraz zwiększenie świadomości w zakresie zagrożeń wynikających z ich stosowania,
8/ zmniejszenie roszczeń wobec Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Cekcynie poprzez
uniezależnienie się od pomocy dzięki nabytej wiedzy i umiejętnościom.

5. Grupa docelowa - odbiorcy programu

Program aktywności lokalnej będzie skierowany do:
1/ mieszkańców Gminy Cekcyn, korzystających ze świadczeń pomocy społecznej;
2/ osób skupionych wokół konkretnego środowiska, społeczności;
3/ osób zagrożonych wykluczeniem społecznym, w tym osób długotrwale bezrobotnych i lub nie aktywnych zawodowo
4/ osób nieaktywnych zawodowo z uwagi na opiekę nad dziećmi lub innymi osobami zależnymi,
5/ osób z problemami w sprawach opiekuńczo-wychowawczych lub dotyczących rodziny w kryzysie, zwłaszcza rodziny niepełnej lub wielodzietnej,
6/ osób traktowanych jako otoczenie osób wykluczonych społecznie
6. Działania

W ramach Programu Aktywizacji Lokalnej podejmowane mogą być następujące działania:
1/ organizowanie treningów kompetencji, umiejętności społecznych i zawodowych,
2/ poradnictwo i wsparcie psychologiczne, terapeutyczne (indywidualne, grupowe),
3/ umożliwienie dostępu do informacji i konsultacji (w tym porady prawne),
4/ kursy i szkolenia zawodowe,
5/ prace społecznie użyteczne,
6/ zajęcia edukacyjne, kulturalne, rozrywkowe,
7/ inicjowanie i funkcjonowanie grup samopomocowych,
8/ profilaktyka i promocja zdrowia,
9/ aktywizacja i mobilizacja mieszkańców do rozwiązywania grupowych i środowiskowych
problemów społecznych,
10/ spotkania, debaty społeczne,
11/ badanie potrzeb i problemów mieszkańców Gminy Cekcyn,
12/ inne, wynikające z aktualnych potrzeb i zgodne z celami programu.

7. Zakładane rezultaty

Program Aktywizacji Lokalnej zakłada osiągnięcie następujących rezultatów.
1/ wzrost kompetencji i aktywności mieszkańców Gminy Cekcyn,
2/ wzrost motywacji i aspiracji życiowych,
3/ zwiększenie aktywności na rynku pracy,
4/ zdobycie nowych umiejętności, uprawnień,
5/ zintegrowanie społeczności lokalnych i grup społecznych,
6/ wzrost poczucia tożsamości i przynależności społecznej mieszkańców Gminy Cekcyn oraz
współodpowiedzialności za procesy zachodzące w ramach danej społeczności,
7/ uświadomienie ludziom zagrożeń wynikających z używania środków odurzających, alkoholu, itp.,
8/ wzmocnienie własnej osobowości poprzez poznanie własnej sfery uczuciowej,
9/ poznanie form radzenia sobie z własnymi problemami,
10/ wzrost usamodzielnienia świadczeniobiorców pomocy społecznej poprzez wprowadzenie
nowej roli pracy socjalnej, charakteryzującej się przede wszystkim organizacją społeczności lokalnych i ich aktywizacją,
11/ wzrost kompetencji i pozytywnego odbioru społecznego Gminnego Ośrodka Pomocy
Społecznej w Cekcynie.

8. Miejsce i okres realizacji
Program Aktywności Lokalnej będzie realizowany w latach 2010 – 2013 na terenie Gminy Cekcyn. Na każdy rok kalendarzowy będzie sporządzany w postaci załącznika „Opis planowanych działań”, który będzie stanowił integralną część niniejszego dokumentu.

9. Źródła finansowania programu
Do podstawowych źródeł finansowania działań podejmowanych w ramach Programu Aktywności Lokalnej należy zaliczyć:
1/ środki unijne – Europejski Fundusz Społeczny Program Operacyjny Kapitał Ludzki,
2/ środki własne Gminy Cekcyn,
3/ ewentualne środki pozyskane od sponsorów.

10. Zasady monitorowania i ewaluacji programu

§ 20

Monitoring i ewaluacja będą prowadzone na bieżąco przez realizatorów poszczególnych działań Programu Aktywności Lokalnej na rzecz konkretnych grup społecznych. Celem będzie obserwacja zmian ilościowych i jakościowych, jakie pojawią się podczas realizacji działań. W przypadku stwierdzenia jakichkolwiek rozbieżności między założeniami a rezultatami na bieżąco będą dokonywane zmiany w przyjętych założeniach lub metodach.

§ 21

Dla osiągnięcia zamierzonych rezultatów i ograniczenia punktów kryzysowych do minimum, przez cały czas prowadzony będzie monitoring. Zostaną przeprowadzone 2 ankiety, które zostaną poddane analizie w zakresie zamierzonych do osiągnięcia celów (początkowa i końcowa subiektywna ocena uczestników). Na etapie rekrutacji zabezpieczeniem będzie utworzenie listy rezerwowej osób, które mogłyby zająć miejsce uczestników rezygnujących z udziału w programie z przyczyn losowych. W trakcie realizacji zabezpieczeniem będzie analiza postępów grupy docelowej i cykliczne spotkania zespołu zarządzającego. W sprawozdaniach rocznych będzie dokonana ocena zrealizowanych przedsięwzięć oraz osiągniętych rezultatów